2020 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil edilen İzmir Tarihi Liman Kenti, daimi listeye girmek için hazırlıklarına devam ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na sunulacak olan adaylık dosyasında son düzenlemeler yapılmakta. Sürecin tamamlanmasıyla birlikte İzmir, Efes ve Bergama'nın ardından üçüncü UNESCO Dünya Mirası alanı olacak.
2028 yılında İzmir Tarihi Liman Kenti'nin, Efes ve Bergama'nın ardından İzmir'in üçüncü UNESCO Dünya Mirası alanı olarak tescillenmesi bekleniyor.
Konak Pier'den başlayıp Kadifekale'ye kadar uzanan bölge, İzmir Tarihi Liman Kenti'nin UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi'ne girmesi için çalışmalar sürmektedir. 2020 yılında geçici listeye alınmasının ardından kent paydaşlarının desteğiyle başlatılan çalışmalar önemli bir aşamaya ulaştı. Adaylık dosyasının 2026 yılının ilk çeyreğinde Kültür ve Turizm Bakanlığı'na ulaşması planlanıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın dosyayı UNESCO'ya iletmesinin ardından 2027 yılında UNESCO uzmanlarının kente gelmesi, 2028 yılında ise İzmir Tarihi Liman Kenti'nin Kalıcı Liste'ye girmesi hedefleniyor.
“ULUSLARARASI GÖRÜNÜRLÜK VE PRESTİJ SAĞLIYOR”
UNESCO adaylığının önemine değinen İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi, Tanıtım ve Turizm Dairesi Başkanı Hasibe Velibeyoğlu, “UNESCO adaylığı, kültürel ve doğal mirasın eşsiz bir evrensel değere sahip olduğunu vurgulamakta ve bu değerlerin tüm insanlık adına korunmasını amaçlamaktadır. Listeye kabul edilen alanlar, sadece ait oldukları ülkeler için değil, tüm dünya için önemli kabul edilmekte; bu durum uluslararası görünürlük ve prestij sağlamakla birlikte, alanların korunması ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi konusunda taraflara önemli sorumluluklar yüklemektedir. İzmir, Efes (2015) ve Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (2014) ile UNESCO listesinde yer alan kentlerden biridir. Ayrıca İzmir; Birgi Tarihi Kenti ve Foça, Çandarlı ile Çeşme kaleleri gibi alanlarla da UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır. 2020 yılında geçici listeye dahil edilen İzmir Tarihi Liman Kenti adaylık çalışmaları, İzmir Tarihi Liman Kenti Alan Başkanlığı koordinasyonunda, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir Valiliği, Konak Belediyesi ve İzmir Kalkınma Ajansı gibi birçok kurum ve kuruluşun desteğiyle devam etmektedir.” dedi.
“TARİHİ BİR FIRSAT SUNACAK”
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin UNESCO çalışmalarında sürecin organizasyonu ile ilgili katkı sağladığını ve tarihi merkezin canlanması ve korunması amacıyla projeler yürüttüğünü belirten Velibeyoğlu, “UNESCO çalışmalarında kullanılmak üzere bina tahsisi, paydaşları bir araya getiren organizasyonlar, süreçte raportör olarak görev yapan uzman personelin istihdamı gibi konularda destek sağlıyoruz. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2002 yılından bu yana pek çok projeyi hayata geçirmiştir; bu projeler arasında planlama, kentsel tasarım, sokak sağlıklaştırma, bakım-onarım ve restorasyon uygulamaları bulunmaktadır. Agora, Antik Tiyatro ve Kadifekale çevresinde yürütülen kamulaştırmalar ile arkeolojik kültür katmanlarının ortaya çıkmasını sağlamış ve kazı çalışmalarını hızlandırmak için Kazı Başkanlığı'na maddi destek sağlamıştır. ‘Dünya Mirası’ listesinde yer almak, alanın özgün yapısının belgelenmesi, korunması ve tanıtılması adına tarihi bir fırsat sunacaktır. Ayrıca, yerel ekonomiye katkı sağlaması ve kültürel değerlere duyarlı uzun dönemli ziyaretçi türünü teşvik etmesi beklenmektedir.” diye konuştu.
“İZMİR’İN ŞANSI YÜKSEK”
Sürecin 2018 yılında başladığını ve İzmir Tarihi Liman Kenti'nin 2020 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girdiğini ifade eden İzmir Tarihi Liman Kenti Alan Başkanı Abdülaziz Ediz, “İzmir, UNESCO açısından bakıldığında Türkiye’de en şanslı illerden biri. Bir tarafta Bergama, diğer tarafta Efes yer almakta. İyi bir çalışma yapıldı. Bu çalışmaları yıl sonuna kadar tamamlayıp, 2026 yılının ilk çeyreğinde dosyayı bakanlığa teslim etmeyi planlıyoruz. Kısacası, 2026’da Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın UNESCO'ya gönderebileceği dosyalar arasında İzmir’in olmasını hedefliyoruz. Eğer Bakanlık dosyayı 2026 yılında gönderebilirse, 2027’de UNESCO uzmanları kente gelecek ve yerinde inceleme yapacaklar. Kalıcı listeye girmemiz 2028 yılında gerçekleşebilir.” ifadelerini kullandı.
10 KİŞİLİK BİLİM KURULU HAZIRLADI
İzmir Tarihi Liman Kenti Adaylık Dosyası, İzmir Tarihi Liman Kenti Alan Başkanlığı uzmanları ve Dokuz Eylul Üniversitesi, Ege Üniversitesi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi'nden akademisyenlerden oluşan 10 kişilik Bilim Kurulu iş birliğiyle hazırlandı. İzmir Tarihi Liman Kenti Alan Yönetim Planı, 29 Haziran 2022 tarihinde, İzmir Büyükşehir Belediyesi, İzmir Valiliği, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü'nden oluşan 17 üye kurum ve kuruluştan onay alarak yürürlüğe girdi. Yönetim Planı ile paralel olarak, adaylık dosyası 30 Aralık 2022 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teslim edildi.
İzmir Tarihi Liman Kenti Alan Yönetim Planı ve UNESCO Dünya Mirası Listesi için hazırlanmış olan adaylık dosyasının tanıtımı ve uygulanmasına yönelik çalışmalar devam ederken, ICOMOS Mayıs ayında kentte 5 günlük bir inceleme yaptı. ICOMOS, ön değerlendirmesinin ardından kalıcı listeye giriş için dosyada yapılabilecek değişiklikler hakkında kurulu bilgilendirdi. Kurul, dosyaya son halini vermek adına çalışmalarını sürdürmektedir. Adaylık dosyası ilerleyen süreçte Kültür ve Turizm Bakanlığı’na teslim edilecek ve kalıcı liste için bekleyiş başlayacaktır.
TARİHİ LİMAN KENTİ
Bugün tarihi İzmir olarak bilinen bölge, 19. yüzyılda antik liman kenti olma özelliğini sağlayan Konak Pier'den başlayarak Kadifekale'ye kadar uzanmaktadır. UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde İzmir Tarihi Liman Kenti başlığıyla yer alan alanda, Konak Meydanı ve Saat Kulesi gibi İzmir'in simgeleri bulunmaktadır; ayrıca, zamanla iç limanın dolması ile genişleyen Kemeraltı Çarşısı ile dünyanın en eski ve en büyük açık hava alışveriş merkezlerinden birini de barındırmaktadır.
