6 Şubat depremleri, Kahramanmaraş'ın Onikişubat ilçesindeki Hayrullah Mahallesi'nde bulunan Arıkan Sitesi'nin A ve B blokları çöktü, bu trajik olayda 112 insan hayatını kaybetti, 5 kişi ise yaralandı.
Kahramanmaraş Cumhuriyet Başsavcılığı, müteahhit Adnan Bektaşoğlu ile statik proje müellifi ve fenni mesul Şener Yener'i “bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olma” suçlamasıyla 22 yıl 6'şar ay hapis cezası istemiyle mahkemeye verdi. Bu suçlamalarla birlikte, binanın inşaat sürecinde Kahramanmaraş Belediyesi'nde görev yapan 17 kamu görevlisi hakkında da iddianame hazırlandı. Her iki dosya daha sonra birleştirildi.
Kahramanmaraş 4. Ağır Ceza Mahkemesi'nde 6 Şubat'ta yapılan üçüncü duruşmada dosyanın kül halinde bilirkişi heyetine gönderilmesine karar verildi. Ancak bilirkişi raporunun yetişmemesi nedeniyle 4 Kasım'daki beşinci duruşma 17 Mart 2026 tarihine ertelendi.
Mahkeme dosyasına, mimar, şehir plancısı, jeoloji ve geoteknik yüksek mühendisi ile yüksek inşaat mühendislerinden oluşan beş kişilik bilirkişi heyeti tarafından hazırlanan rapor sunuldu.
AFAD ve Kamu Kurumlarına “Sorumluluk” Yüklendi
Bilirkişi raporunda, AFAD ile kamu kurum ve kuruluşlarının il müdürlükleri ve yerel yönetimlerin yöneticilerinin, görev ve sorumlulukları çerçevesinde ayrı ayrı “sorumlu” oldukları tespit edildi.
Bilirkişi raporunda, Kahramanmaraş İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Kahramanmaraş İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) 2020” raporunun 43. sayfasında, stadyum ve çevresi olarak belirtilen riskli alanın dava konusu Arıkan Sitesi'nin yakın çevresinde yer aldığı ifade edildi.
Raporda, şu ifadelere yer verildi:
“AFAD İl Müdürlüğü tarafından dava konusu yapının bulunduğu alanla ilgili tespitler yapılmış olmasına rağmen dosyada herhangi bir bildirim, tebliğ veya yapının deprem dayanımının incelenmesi için gerekli yazışmaların yapılmadığı, AFAD İl Müdürlüğü başta olmak üzere raporun dağıtımı yapılan kamu kurum ve kuruluşlarının il müdürlükleri veya yerel yönetim yöneticilerinin görev ve sorumlulukları kapsamında ayrı ayrı sorumlu oldukları anlaşılmaktadır.”
İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) Nedir?
AFAD, Kahramanmaraş'ı pilot il olarak belirleyerek 2019 yılında İRAP hazırlık çalışmalarına başlamıştır. 23–24 Temmuz 2019 ve 19–20 Eylül 2019 tarihlerinde gerçekleştirilen İRAP atölyelerinde, Kahramanmaraş'ın afet risklerini azaltmaya yönelik üç ana hedef belirlenmiştir. Çalıştay sonuçlarına göre,”şehrin daha güvenli hale getirilmesi”, “afet risk yönetiminin güçlendirilmesi” ve “afetlere karşı dayanıklı bir ekonomik yapı oluşturulması” öncelikli başlıklar olarak saptanmıştır.
7,5 Büyüklüğünde Bir Deprem Senaryosu Esas Alındı
Kahramanmaraş Valiliği ile AFAD tarafından hazırlanan İRAP raporu ise 2020 yılında yayımlandı.
Raporda, “Kahramanmaraş'ta 7,5 büyüklüğünde bir deprem senaryosuna” dayanılarak çeşitli değerlendirmeler yapıldı. Raporun “Zarar görebilirlik analizleri” başlığında; risk tanımı, riskli alanların konumu, depremin olası etkileri, yürütülen önlem çalışmaları ve gelecekte ortaya çıkabilecek etkiler incelendi.
İRAP Raporunda, şu tespitler yapıldı:
“Olası büyük bir deprem gerçekleşeceği takdirde şehrin büyük bir kısmının etkileneceği öngörülmektedir. Bölgenin uzun sayılabilecek bir durgunluk dönemi geçirmekte olduğu için halk, olası bir deprem tehlikesinden haberdar değildir. Bu durum tehlikenin boyutunu artırmaktadır. Dolayısıyla olası bir depremde can ve mal kayıplarını en aza indirmek için, meskun alanlarda zemin etütlerinin ayrıntılı olarak yapılması ve tehlikeli zonlardaki yapıların tahliyesi elzemdir. Ayrıca, yeni kurulacak köy, kasaba ve kentlerin kuruluş ve gelişim yerlerinin seçiminde deprem etkinliği ve deprem riski mutlaka dikkate alınmalıdır. Aktif faylardan uzakta ve sağlam zeminlerde, betonarme ve statik hesapları doğru yapılmış, depreme dayanıklı binalar inşa edilmelidir.”
Rapora Rağmen Gerekli Önlemler Alınmadı
İRAP raporunda yer alan uyarı ve tespitlere rağmen gerekli önlemler hayata geçirilmedi. 6 Şubat 2023'te meydana gelen depremlerde Kahramanmaraş'ta en az 12 bin 622 kişi hayatını kaybetti.
Bilgilendirme Toplantılarında Anahtar Mesajlar Verildi!
Kahramanmaraş Valiliği'nde, 31 Mayıs 2019'da düzenlenen İRAP bilgilendirme toplantısında dönemin Valisi Vahdettin Özkan, gelecek nesillere karşı riskleri ortadan kaldırmak için İl Afet Risk Azaltma Planları'nın hazırlanması, uygulanması ve izlenmesinin önemine vurgu yaptı. Ayrıca, deprem ve diğer doğal afetlerin öncesi, sırasında ve sonrasında alınacak tedbirlerin tüm kurumların en temel sorumluluğu olduğunu ifade etti.
Kahramanmaraş AFAD Müdürlüğü'nde ise 19 Ağustos 2020 tarihinde İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun da katıldığı Kahramanmaraş İl Afet Risk Azaltma Planı'nın tanıtım toplantısı gerçekleştirildi. Burada Bakan Soylu, “Yaklaşık 2019 yılı Mayıs ayından itibaren burada hummalı bir çalışma içindeyiz. Bu çalışma bizim için örnek ve pilot bir çalışmadır. Kahramanmaraş'ın risk planını, Türkiye afet planı ile tüm ülkeye örnek teşkil edeceksek, 81 vilayetimizdeki toplantılarımızı tamamlayarak risk çalışmalarını bitirelim. Kahramanmaraş'a en kısa sürede arama kurtarma birimimizi kuracağız” dedi.
Daha Dirençli Şehirler, Daha Güvenli Yaşam Alanları İnşa Edilecek
Dönemin AFAD Başkanı Mehmet Güllüoğlu, şu ifadeleri kullandı:
“Afetlerde yaraları sarmakla kalmayıp, afetleri önlemeye veya afet risklerini azaltmaya çalışıyoruz. Türkiye Afet Risk Azaltma Planı'nın (TARAP) ve bunun parçaları olan il risk planlarının uygulamaya geçmesi ile afet sonrası faaliyetlere duyulan ihtiyaç ve ayrılacak kaynaklar azalacak ve böylece daha dirençli bir toplum, daha dayanıklı şehirler, daha güvenli yaşam alanları oluşturabileceğiz. Ayrıca, sürdürülebilir kalkınmaya da katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Dirençli toplumlar, güvenli yaşam alanları oluşturarak afetlerden kaynaklanacak can ve mal kayıplarını en aza indirme ve afetler nedeniyle kesilen ekonomik gelişmeyi risk azaltma faaliyetiyle sürdürülebilir hale getirme amacındayız. Yani, afetlerin ülkemizin gelişimini engellememesini istiyoruz, can ve mal kaybına yol açmamasını hedefliyoruz.”
“Allah, Ülkemizi ve Milletimizi Her Türlü Afetten Korusun”
Dönemin Kahramanmaraş Valisi Ömer Faruk Coşkun, “İRAP, şehrimizin afet risklerinin azaltılmasına önemli katkılar sağlayacaktır. Valiliğimizin bu süreçte en önemli görevi, plan kapsamındaki eylemlerin takibini yapmak, uygulamada ortaya çıkabilecek engellerin ortadan kaldırılmasını sağlamak ve yaşanabilecek aksaklıkların önüne geçmek olacaktır. Allah, ülkemizi ve milletimizi her türlü afetten korusun” dedi.
