Dünyada yalnızca Yunanistan'ın Sakız Adası ile İzmir'in Çeşme Yarımadası'nda yetişebilen sakız ağaçlarının hasat hazırlıkları başladı. Her yıl haziran ayının sonu ile temmuz ayının başında gerçekleştirilen çizim işlemleri, ağustos ayının sonuna kadar süren damla toplama aşamasıyla devam ediyor. Bu damlalar çeşitli işlemlerden sonra gıda ve kozmetik sektörlerinde kullanılmak üzere hazırlanıyor. Damla sakızının kilogram fiyatı ise 15 bin TL'ye kadar yükselebiliyor.
Sakız üretiminin tarihi 1959 yılına dayanıyor; ancak uzun süre yeterli ilgi görmediği için gelişimi yavaşlama sürecine girdi. Son 20 yılda yapılan çalışmalar sonucunda üretim yeniden hız kazandı ve bugüne kadar yaklaşık 40 bin sakız fidanı toprakla buluşturuldu. Bu fidanların 5 yıl içinde ürün vermesi bekleniyor. Şu an bölgede verimli durumda yaklaşık bin sakız ağacı bulunmakta ve bu ağaçlardan yılda ortalama 100 kilogram damla sakızı elde edilmektedir. Çeşme'de yeniden canlandırılan bu özel üretim, bölge ekonomisine de önemli katkılar sunuyor.
“Ağaç Sayısı 60 Bin Seviyesine Çıkarılmıştır”
Sakız ağacının yalnızca Sakız Adası ve Çeşme Yarımadası'nda yetişen bir tür olduğunu belirten üretici Hasan Ege Tütüncüoğlu, “Kuraklık ile mücadele edilen bu dönemde su istemeyen, ilaçlama gerektirmeyen ve büyük bir ekonomik potansiyele sahip olan bu bitki, bölge için büyük önem taşıyor. Geçmişte anaç ağaç sayısı binlere kadar düşmüştü; ancak yapılan çoğaltma çalışmalarıyla bu sayı artık 60 bin seviyelerine ulaştı. Mevcut verimli 1000 ağaçtan yıllık yaklaşık 100 kilogram damla sakızı elde ediliyor. Dikilen 40 bin ağacın önümüzdeki 5 yıl içinde hasat verir hale gelmesi beklendiğinden, bu miktarın 1,5-2 ton seviyesine çıkması hedefleniyor. Çeşme damla sakızı şimdi coğrafi işaretli bir ürün olup, kilosu 15 bin TL'den satılıyor ve Türkiye yılda yaklaşık 20 ton ithalat yapıyor. Biz Çeşmeli üreticilerin hedefi, ağaç sayısını artırarak bu ithalatı durdurmak ve tamamen yerli üretime geçmektir. Çünkü bu ürün yalnızca gastronomide değil, aynı zamanda ilaç ve kozmetik sektörlerinde de oldukça değerli bir hammaddedir.” dedi.
Yanan Bölgelere Nefes Olacak
Sakız ağaçlarının orman yangınlarından büyük zarar gördüğünü vurgulayan Tütüncüoğlu, “Sakız Adası'nda yaşanan yangınlar nedeniyle üretim ciddi şekilde azalmıştır. Çeşme'deki yangınlar da benzer bir etki yaratmıştır; bu nedenle bu bölgelere sakız ağaçları dikilmesi öncelikli olmalıdır. Orman Bakanlığı bu konuda çalışmalar yapmaktadır. Sakız ağaçları yalnızca bu bölgelerde yetişmemekte, aynı zamanda az su istemesi ve kök yapısıyla erozyonu önleyici özelliklere sahip olduğundan Bakanlığın öncelikli türleri arasında yer alıyor. Ancak yeterli anaç ağaç kalmadığı için fidan üretimi sınırlıdır. Şu anda 26 bin sakız fidanı saksıda beklemede; ancak uygun arazi tahsisi yapılmadığı için dikim gerçekleştirilemiyor. Devlet uygun yasalar çerçevesinde yer tahsisi yaparsa, sadece bu fidanlarla değil, ayrıca 50 bine kadar sakız fidanını 6 ay içinde toprakla buluşturabiliriz. Bu durumda 5 yıl içinde yıllık 4-5 tonluk bir üretim kapasitesine ulaşmamız mümkün. Dünyada sadece Sakız Adası'nın 200-250 tonluk üretim yaptığı düşünülürse, bu miktar bile pazarda büyük yer edinmemizi sağlayacaktır. Sakız ağacı, özellikle medikal kozmetik alanında yüksek katma değer oluşturan ve bölge ekonomisi için büyük fırsatlar sunan bir bitkidir. Bu potansiyelin mutlaka değerlendirilmesi gerekmektedir.” sözlerini ekledi.
Kadın İstihdamına Katkı Sağlıyor
Sakız ağacının çok uzun ömürlü olduğunu ve susuzluğa dayanıklı bir tür olduğunu belirten üretici İbrahim Topal, “Sakız çizimi her yıl haziran ayının sonu ile temmuz ayının başında gerçekleşir. Bu tarih aralığı hava koşullarına göre 10 gün öncesine veya 10-15 gün sonrasına kayabilir. Ağaçları önce eğik şekilde çizeriz, ardından 15-20 cm aralıklarla altlarına kireç dökeriz. Bu süreçten sonra sakız akmaya başlar. Sakız, yaklaşık iki aylık bir sürecin sonunda, ağustos sonunda toplanmaya başlanır. Sakız toplama sürecinde kadın istihdamı önemli hale gelir. Çünkü Çeşme turizm bölgesi olduğundan istihdam yaz aylarında yoğun, kış aylarında ise zordur. Eğer sakızcılığı bölgede geliştirebilirsek, kış aylarında evde oturan kadınlar, ev işlerini yaparken aynı zamanda sakız temizliği ile uğraşarak ekonomiye katkıda bulunabilirler.” şeklinde konuştu.
