Dünyada sadece Yunanistan'ın Sakız Adası ile İzmir'in Çeşme ilçesinde yetişen sakız ağaçlarında hasat hazırlıkları başladı. Binbir emek ve özenle çizilmeye başlanan ağaçlardan sakız damlayacak.
Her yıl haziran ayının sonu ile temmuz ayının başında gerçekleştirilen çizim işlemleri ile sakız ağaçlarından elde edilen damlalar, ağustos ayının sonuna kadar toplanmakta. Bu damlalar, çeşitli işlemlerden geçirilerek gıda ve kozmetik sektörlerinde kullanılmak üzere hazırlanmakta. Sakız, geniş bir kullanım alanına sahip olup kilogram fiyatı 15 bin TL'ye kadar çıkabiliyor. Sakız üretimi, ilk kez 1959 yılında Çeşme'de başlamış olsa da, yeterli ilgi görmemesi nedeniyle uzun bir süre duraklama dönemine girmiştir. Ancak son 20 yılda yapılan çalışmalar ile üretim yeniden hız kazanmıştır. Bu süreçte yaklaşık 40 bin sakız fidanı toprakla buluşturulmuştur. Bu yeni fidanların, 5 yıl içinde ürün vermesi beklenmektedir. Şu anda bölgede verimli durumda olan yaklaşık bin sakız ağacı bulunmakta ve bu ağaçlardan yıllık ortalama 100 kilogram damla sakızı elde edilmektedir. Çeşme'de yeniden canlandırılan bu özel üretim, bölge ekonomisine de önemli katkılar sağlamaktadır.
Fiyatı Dudak Uçuklatıyor
Sakız ağacının dünyada sadece Sakız Adası ve Çeşme Yarımadası'nda yetişen özel bir tür olduğunu ifade eden üretici Hasan Ege Tütüncüoğlu, “Kuraklıkla mücadele eden bu dönemde, su istemeyen, ilaçlama gerektirmeyen ve son derece değerli bir ürün sunan bu bitki, bölgeye özgü olması açısından büyük önem taşımaktadır. Geçmişte anaç ağaç sayısı binlere kadar düşerken, yapılan çoğaltma çalışmaları ile günümüzde Çeşme'deki sakız ağaçı sayısı 60 bin seviyesine ulaşmıştır. Mevcut verimli bin ağaçtan yıllık yaklaşık 100 kilogram Çeşme damla sakızı elde edilmektedir. Ancak dikilen yaklaşık 40 bin ağacın 5 yıl içinde hasat verir hale gelmesiyle, bu miktarın 1,5-2 ton seviyesine çıkması beklenmektedir. Çeşme damla sakızı artık coğrafi işaretli bir ürün olup, kilosu 15 bin TL'den satılmakta ve Türkiye yılda yaklaşık 20 ton ithalat yapmaktadır. Hedefimiz, ağaç sayısını artırarak bu ithalatı durdurmak ve tamamen yerli üretime geçmektir. Çünkü bu ürün yalnızca gastronomide değil, aynı zamanda ilaç ve kozmetik alanlarında da çok değerli bir hammaddedir” şeklinde konuştu.
Yangınlar Üretimi Düşürdü
Sakız ağaçlarının orman yangınlarında büyük zarar gördüğünü vurgulayan Tütüncüoğlu, “Sakız Adası'nda yaşanan yangınlar nedeniyle üretim ciddi şekilde düşmüştür. Çeşme'de de benzer yangınlar yaşandığı için bu bölgelere sakız ağacı dikilmesi öncelikli olmalıdır. Zaten Orman Bakanlığı'nın bu yönde çalışmaları mevcuttur. Sakız ağacı bu bölgede yetişmekle kalmayıp, az su istemesi ve kök yapısıyla erozyonu önleyici özellikleri nedeniyle Orman Bakanlığı'nın öncelikli türleri arasında yer almaktadır. Ancak yeterli sayıda anaç ağaç kalmadığı için fidan üretimi sınırlıdır. Şu anda 26 bin sakız fidanı saksıda beklemekte, ancak uygun arazi tahsis edilemediği için dikilememektedir. Eğer devlet bu konuda uygun yasalar çerçevesinde yer tahsisi yaparsa, yalnızca bu fidanlar değil, 50 bine kadar sakız fidanını 6 ay içinde toprakla buluşturabiliriz. Böylece 5 yıl içinde yıllık 4-5 tonluk üretim kapasitesine ulaşabiliriz. Dünyada yalnızca Sakız Adası'nın 200-250 tonluk üretim yaptığı düşünülürse, bu miktar bile pazarda hızlıca pay sahibi olmamızı sağlayacaktır. Sakız ağacı, özellikle medikal kozmetik alanında yüksek katma değer oluşturan ve bölge ekonomisi için büyük fırsatlar sunan bir bitkidir. Bu potansiyelin mutlaka değerlendirilmesi gerekmektedir.” ifadelerini kullandı.
Ev Hanımlarına İş İmkanı
Sakız ağacının uzun ömürlü ve uzun yaşayabilen bir ağaç olduğunu belirten üretici İbrahim Topal ise “Kök salma kapasitesi çok yüksektir, susuzluğa dayanıklıdır. Hiçbir şekilde ilaç istemez ve tamamen organik ürün elde edilir. Sakız çizimi her yıl haziran ayının sonu ile temmuz ayının başında gerçekleşir. Bu tarih aralığı hava durumuna bağlı olarak 10 gün öncesine ya da 10-15 gün sonrasına kayabilir. Ağaçları önce verev şekilde çizeriz, ardından 15'er-20 cm aralıklarla altlarına kireç dökeriz. Bu işlemden sonra sakız akmaya başlar. Sakız, yaklaşık iki aylık bir sürecin sonunda, ağustos sonunda toplanmaya başlanır. Sakız toplama sürecinden sonra kadınların istihdamına ihtiyaç duyulur. Çeşme bir turizm bölgesi olduğundan istihdam sadece temmuz, ağustos ve eylül aylarında yoğunken, kış aylarında iş bulmak zordur. Eğer sakızcılığı bölgede geliştirirsek, kış aylarında evde oturan kadınlar ev işlerini yaparken aynı zamanda sakız temizliğiyle uğraşarak ekonomiye katkı sağlayabilirler” dedi.
Dünyada yalnızca Sakız Adası ve İzmir Çeşme’de yetişen değerli sakız ağaçlarında hasat başlamış olup, coğrafi işaretli bu özel ürün, bölge ekonomisini canlandırırken, ev hanımı kadınlara da yeni istihdam kapıları açmaktadır.
