İzmir’in tarihine dair önemli bilgiler sunan Tepekule Höyüğü ve çevresindeki Arulca Vadisi, bu bölgedeki eski yerleşimlerin stratejik rolünü gözler önüne seriyor. Tarihi İzmir yerleşimlerinin hüküm sürdüğü dönemlerde, Yamanlar Dağı üzerinden kuzeyden gelen tehditlere karşı önemli bir savunma alanı olarak kullanılan bu tepeler, kentin korunmasında kritik bir öneme sahipti.
Gözlem Kaleleri Dikkat Çekiyor
Tepekule Höyüğü’nün ortasındaki Arulca Vadisi’nin üst kısımlarında ve Yamanlar Dağı yamaçlarında inşa edilen Büyükkale ve Küçükkale, kuzeyden gelen yolları izleyerek kente bilgi akışını sağlamıştır. Prof. Dr. Ersin Doğer’in “İzmir’in Smyrna’sı; Paleolitik Çağ’dan Türk Fethine Kadar” adlı çalışmasında, bu yapılar; Kaletepe, Çobanpınarı, Örnekköy Mezarlıkkale ve Bayraklı sırtlarındaki Akropolis Kalesi ile birlikte bölgenin savunmasında önemli rol oynayan karakol tahkimatları olarak tanımlanıyor.
Tarihi İncelemeler ve Arkeolojik Bulgular
1934 yılında Kazım Dirik öncülüğünde gerçekleştirilen yerinde incelemelerde, Kaletepe’deki kaleye “Küçük Kale” adı verilmiş; Yamanlar Dağı’nın kuzey yamaçlarında bulunan Büyükkale ise körfezi gören stratejik konumuyla “Büyük Kale” olarak adlandırılmıştır. Bu incelemelerde, iri doğal taşlardan inşa edilmiş eski duvarlar, su sarnıcı kalıntıları ve avluya açılan kapılar gibi önemli mimari detayların gözlemlendiği kaydedilmektedir.
Antik İzmir’in Savunma Sistemi ve Günümüz İzleri
Roma, Erken ve Geç Bizans dönemlerinde Yamanlar Dağı yamaçları ve Arulca Vadisi’nde yapılan yüzey araştırmaları, bu bölgede yer alan askeri ve savunma yapılarına dair izleri ortaya koymaktadır. Bu yapılardan başka büyük yerleşim alanlarına ulaşılması mümkün olmamıştır. Mevcut kalıntılar, sadece birkaç çiftlik veya küçük yerleşimlerin ötesinde, özellikle askeri amaçlı gözlem ve tahkimat yapılarının yoğunluğunu göstermektedir.
