İran Meclisi, uzun süre gündemde kalan para reformu yasa tasarısını onayladı. Devlet medyasında yer alan haberlere göre, Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin itirazlarının çözülmesinin ardından kabul edilen düzenleme ile birlikte, İran'ın para birimi riyalden dört sıfır atılacak. Bu kararın, yıllardır süregelen yüksek enflasyon ve ekonomik istikrarsızlıkla başa çıkmak için atılan önemli bir adım olduğu değerlendiriliyor.
DEĞİŞİM BİR GECEDE OLMAYACAK
Cumhuriyet gazetesinin haberine göre, Meclis Ekonomi Komisyonu Başkanı Şemseddin Hüseyin, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, “Para birimimiz yine riyal olarak kalacak ve değişim bir gecede gerçekleşmeyecek. Merkez Bankası’nın bu dönüşüm için altyapıyı hazırlamak adına iki yılı var. Ardından üç yıl sürecek geçiş döneminde her iki para birimi de birlikte kullanılacak.” dedi.
Hüseyin, uzun bir süre boyunca yüzde 35’in üzerinde seyreden enflasyonun, banknotların işlevini neredeyse ortadan kaldırdığını ve bu adımın işlemleri ve hesaplamaları kolaylaştıracağını vurguladı.
Serbest piyasada 1 ABD doları, 1 milyon 150 bin İran riyali seviyesine ulaşarak, vatandaşların günlük mali işlemlerini anlamada güçlük çekmelerine sebep olmuştu.
KARARA YÖNELİK ELEŞTİRİLER
Bu karar, İran'da bazı tartışmalara yol açtı. Milletvekili Hüseyin Samsami, İran Öğrenci Haber Ajansı’na (ISNA) verdiği demeçte, “Bir para biriminin itibarı, dört sıfır atarak geri kazanılamaz. Bu ancak paranın gerçek değerini artırmakla mümkündür.” şeklinde ifadeler kullandı.
BENZER ÖRNEKLER
Yüksek enflasyonla mücadele eden pek çok ülkenin geçmişte benzer adımlar attığı biliniyor. Örneğin, Venezuela, son birkaç yılda birçok para reformu gerçekleştirmesine rağmen, hâlâ yüksek enflasyon sorunundan kurtulamadı.
TÜRKİYE'DE PARADAN SIFIR ATILMA SÜRECİ
Türkiye, 1 Ocak 2005 tarihinde para biriminden altı sıfır atarak 'Yeni Türk Lirası' (YTL) sistemine geçti. Bu karar, 2001 ekonomik krizinin ardından uygulanmaya başlayan 'Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı' ve enflasyonla mücadele politikalarının bir parçasıydı. 1980’li yıllardan itibaren hızla artan enflasyon, Türk Lirası’nın değerini düşürmüş ve günlük yaşamda milyarlarca liralık işlemler yapılır hale gelmişti. Bu durum, muhasebe ve fiyatlama sistemlerinde büyük zorluklar oluşturmuştu.
Paradan sıfır atılması, Türkiye’nin ekonomik tarihinde psikolojik bir dönüm noktası haline geldi. Bu uygulama halk arasında fiyat istikrarı ve güven duygusunu pekiştirdi, ancak tek başına kalıcı bir çözüm sunamadı.
2009 yılında 'Yeni' ifadesi kaldırılarak para birimi yeniden Türk Lirası (TL) olarak adlandırıldı. Hâlâ kullanılan TL, 2005’teki bu reformun bir sonucudur.
