20 Kasım Çocuk Hakları Günü münasebetiyle gerçekleştirilen basın toplantısında İzmir Barosu avukatlarından Türkay Çam, çocukların yaşam hakkı da dahil olmak üzere birçok hakkının ihlal edildiğini ifade etti. Çam, 2024 yılı itibarıyla “önlenebilir sebeplerle” 777 çocuğun hayatını kaybettiğini, 2025 yılının ilk beş ayında ise 365 çocuğun yaşamını yitirdiğini belirterek, “Eğer doğru politikalar geliştirilmiş ve gerekli önlemler alınmış olsaydı, bu çocuklar bugünkü hayatta olabilirdi” dedi.
“81 Çocuk İş Cinayetlerinde Hayatını Kaybetmiştir”
Çam, açıklamasında çocuk işçi, suça sürüklenen çocuklar ve engelli çocukların yaşam şartları gibi önemli hususlara da dikkat çekti:
“Çocukların okullarda değil, tarlalarda, atölyelerde, inşaatlarda ve fabrikalarda çalıştırılması bu ülkenin utancıdır. Çocukların bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişimlerini olumsuz etkileyen işlerde çalıştırılamayacakları, uluslararası sözleşmelerde ve anayasamızda açıkça belirtilmiştir. Bununla birlikte, 2024 yılında 71, 2025 yılının yalnızca Kasım ayının ilk 16 gününde ise 9 çocuk olmak üzere, toplamda 81 çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirmiştir. 8 Kasım 2025’te Kocaeli Dilovası’ndaki atölyede hayatını kaybeden çocuklar Nisanur, Tuğba, Cansu ve üç kadın işçi, gerekli denetimler yapılmış olsaydı şu an aramızda olabilirdi.
“ÇEDES ve Benzeri Projelere Derhal Son Verilmeli”
Örgün eğitim kurumlarında laik, bilimsel ve kapsayıcı eğitim alması gereken çocuklar, tarımda, atölyelerde, inşaatlarda ve fabrikalarda işgücü olarak sömürülecek şekilde kullanılmaktadır. Böylece, 'eğitim modeli' adı altında çocuk işçiliğinin yasallaşması sağlanmaktadır. MESEM projesi ile bu çocuklar üretim zincirinin birer halkası haline getirilirken, derinleşen yoksulluk kendilerine devredilmektedir. Asgari ücretin üçte biri kadar ücretle çalıştırılan çocuklar, sömürü çarklarının bir parçası olmaktadır. Çocukların sağlıklı gelişimlerine engel olan, laik ve bilimsel eğitim anlayışını hedef alan projelere derhal son verilmesi gerekmekte ve bu projelere ayrılan bütçelerin gıda ve sağlıklı suya erişim imkanı olmayan çocuklara yönlendirilmesi, okullarda en az bir öğün ücretsiz sağlıklı yemek sağlanması önemlidir.
“Engelli ve Mülteci Çocuklar Bağlamında Ciddi Sorunlar”
Çocuk oldukları için zaten dezavantajlı durumda olan engelli çocukların haklarına erişiminde artan engeller gözlemlenmektedir. Türkiye, Avrupa Birliği ülkeleri arasında yüzde 60 oranla ilkokuldan sonra engellilerin okulu bırakma oranının en yüksek olduğu ülkedir. Yakın zamanda bir okul müdürünün engelli bir çocuğu merdivenlerden fırlatarak darp etmesi kamuoyunda büyük infial yaratmıştır. Ayrıca, devlete ait engelli bakımevlerinden gelen istismar ve ölüm haberleri son bulmamaktadır. Engelli ve mülteci çocuklar, adalete erişim mekanizmalarını kullanırken ciddi zorluklarla karşılaşmaktadır.
“Yoksulluktan Kurtulamayan Çocuklar Risk Altında”
Eğitimden kopmuş, eşitsizlik ve ayrımcılığa maruz kalan yoksul çocuklar, çeşitli risklere maruz kalmaktadır. Çocukları suça sürükleyen riskler yeterince erken tespit edilmediği için, bu çocuklar suçla ilişkilendirilme pahasına açığa çıkmaktadır. İstatistikler, suça maruz kalan veya şiddete tanıklık eden çocukların sayısının arttığını göstermektedir. Çocukların suç mağduru olmalarını önlemek ve eşit yurttaşlık sağlamak devletin sorumluluğudur. Çocukların temel insan haklarını kullanmalarını sağlamak da devletin asıl yükümlülüğüdür. Ancak mevcut tablo, devletin çocukların haklarını korumak yerine modern adalet anlayışından uzaklaşma eğiliminde olduğunu göstermektedir.
“Çocuk Hakları İçin Gereken Önlemler Alınmalı”
İzmir Barosu olarak yetkililere ve sorumlulara çağrıda bulunuyoruz; çocukların maruz kaldığı yaşam hakkı ihlalleri ve her türlü şiddet, ayrımcılık ve eşitsizliği ortadan kaldırmak için ivedilikle gereken önlemler alınmalıdır. Çocuk Hakları Sözleşmesi, Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, Lanzarote Sözleşmesi ve diğer uluslararası sözleşmelerin gereği yerine getirilmeli; çocukları her türlü risk ve tehlikeden koruyacak etkin ve erişilebilir önleyici mekanizmalar oluşturulmalıdır.
