Aliağa'da faaliyet gösteren Gemi Söküm Tesisi, çevre kirliliği ve iş cinayetleriyle sıkça gündeme geliyor. Bu tespitlerin ardından, 17 sivil toplum kuruluşu İzmir Mimarlık Merkezi'nde bir araya gelerek Avrupa Komisyonu'na karşı bir Açık Mektup yayınladı. Destek veren gruplar arasında meslek odaları ve çevre aktivistleri de yer aldı.
TALEPLER TEKLİF EDİLDİ!
Mektupta, Aliağa'daki tesisin Avrupa Birliği (AB) onaylarının tamamının iptal edilmesi talep ediliyor. Mektubu Çevre Mühendisleri Odası temsilcisi Selma Tan okudu. İçerisinde şu ifadeler yer aldı: “Sayın Komisyon Üyesi Jessika ROSWALL, Avrupa Komisyonu'nu Aliağa'daki gemi geri dönüşüm tesislerinin AB onayını iptal etmeye çağırıyoruz. Bu talebimiz, sektördeki mevcut AB ve çevre mevzuatına, işçi sağlığı ve güvenliği standartlarına ve işçi haklarına uygun hale gelene kadar geçerlidir. Aliağa'daki gemi geri dönüşüm sektörü, çevre koruma ve işçi sağlığı güvenliği standartlarını sağlamaktan uzaktır. Ancak, AB bayraklı gemilerin yarısından fazlası Türkiye'de sökülmektedir. Aliağa'da bulunan 22 gemi geri dönüşüm tesisinin 11'i AB onayına sahiptir. Ayrıca, beş tesis onay başvurusunda bulunmaktadır.
UTANÇ VERİCİ DURUM!
Avrupa Komisyonu, bir AB ülkesinde kabul edilmeyen bu uygulamaları Aliağa'da onaylamıştır. AB içinde yasak olanların başka bir yerde kabul edilmesi, oldukça utanç verici bir çifte standarttır. Tehlikeli atık yönetimi, güvensiz çalışma koşulları ve sektördeki ihlaller uzun yıllardır gözlemlenmektedir. Türkiye’deki gemi geri dönüşüm sektörünün AB Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğü ile uyumsuzluğu ile ilgili sorunları vurgulamak istiyoruz. Tesisler, hukuka aykırı bir şekilde Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreçlerinden muaf tutulmaktadır. Bu konuya dair başvurular halen Anayasa Mahkemesi'nde incelenmektedir. Ayrıca, çevre ve iş mevzuatının uygulanmasıyla ilgili denetimlerin oldukça yetersiz olduğu belirtiliyor. Bu durumu eleştiren taraflar da suç duyurusunda bulunmuştur.
İŞÇİLERDE MESLEK HASTALIKLARI BELİRLENDİ
Sunulan belgeler, büyük ölçüde AB Denetim Raporlarına dayanıyor. Yakın zamanda, gemi geri dönüşüm sektöründen kaynaklanan 15.000 ton tehlikeli atığın yasadışı döküldüğü öğrenilmiştir. Gemi sökümünde, Avrupa'da yasak olan baştankara yöntemi kullanılmakta, bu da kıyı ekosistemine, gıda güvenliğine ve halk sağlığına ciddi zararlar vermektedir. TÜBİTAK ve Ege Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmada, bölgedeki hava, su ve toprakta ağır metal seviyelerinin, gemi geri dönüşüm faaliyetlerinden dolayı sınır değerleri aştığı görülmüştür. Türkiye’de meslek hastalıkları izleme sistemi mevcut değildir. Verilerin gerçeği yansıtmadığı düşünülmektedir. Buna rağmen, son dönemlerde AB onaylı tesislerde çalışan işçilerde meslek hastalıkları tespit edilmiştir. AB denetim raporlarında, atık yönetimi, asbestin raporlanması ve sızıntıların önlenmesi ile ilgili birçok ihlalin kaydedildiği ortaya çıkmıştır. Bu ihlallerin sürekli olarak tespit edilmesine rağmen devam etmektedir. Ayrıca, AB denetimleri atık su sistemlerini ve söküm sırasında oluşan döküntülerin kontrol süreçlerini incelememiştir.
ÇİFTE STANDARTLARA TEPKİ!
AB sertifikaları, AB Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğü'ne uymayan Aliağa'daki tesisleri meşrulaştırmaktadır. Bu durum, devam eden ihlallere rağmen devletler dahil gemi sahiplerinin gemilerini Aliağa'ya göndermesine olanak sağlar. Ayrıca, Avrupa Komisyonu'nun Hindistan'daki kumsalda söküm yöntemiyle çalışan tesislere dair başvuruları incelemesi büyük endişe kaynağıdır. Kumsalda söküm, gemi sökümünün en yıkıcı yöntemidir. AB’de baştankara ya da kumsalda söküm kabul edilmemektedir, zira bu yöntemler çevreye telafisi mümkün olmayan zararlar verir. Çifte standartlara karşı durduğumuzu ve Avrupa Komisyonu'nu AB’de yasak olan uygulamaları Aliağa ve Hindistan’da meşrulaştırmamaya çağırıyoruz.”
Destek veren 17 kuruluş şunlardır:
DGD-SEN, EGEÇEP, Ege İşçi Birliği, Ege Kent Konseyleri Birliği, FOÇEP, Foça Tarih ve Doğa Talanına Hayır Platformu, LİMTER-İŞ, HASUDER, İbrahim Doğangül (Aliağa Belediyesi Meclis Üyesi), İzmir Kent Konseyi, İzmir Tabip Odası, İzmir Yaşam Alanları, Konak Kent Konseyi, Polen Ekoloji Kolektifi, TMMOB İzmir İKK (23 oda), Türk Tabipleri Birliği, Türk Toraks Derneği
Mektubu imzalayanlar:
EGEÇEP Av. Arif Ali Cangı, EGEÇEP Av. İpek Sarıca, İzmir Barosu Av. Çisem Aylanç, Türk Tabipleri Birliği Av. Hülya Yıldırım
