Avrupa’da Elektrik Krizine Neden Olan Atmosferik Titreşim Nedir?

28 Nisan günü İspanya ve Portekiz’de öğle saatlerinde meydana gelen büyük elektrik kesintisi, milyonlarca insanı etkiledi. İlk teknik araştırmalar, bu kesintinin sebebi olarak “atmosferik titreşim” olasılığını öne sürdü. Ancak, bu doğa olayının gerçekten neden olup olmadığı hâlâ tartışılıyor.

Kesintinin Olası Nedeni: Atmosferik Titreşim

İspanya ve Portekiz’de saat 12:30 civarında ulusal elektrik şebekesinin devre dışı kalmasına yol açan kesinti hakkında bilgi veren Portekizli enerji şirketi REN, durumun kaynağını “indüklenmiş atmosferik titreşim” olarak tanımladı. REN’in açıklamasına göre, İspanya’nın iç bölgelerinde meydana gelen aşırı sıcaklık değişimleri, 400 kV seviyesindeki iletim hatlarında anormal salınımlara neden oldu.

İletim Hatları Senkronizasyonunu Kaybetti

Uzmanlar, atmosferik kaynaklı bu titreşimlerin enerji hatlarının frekans dengesini bozarak Avrupa genelindeki elektrik ağı (ENTSO-E) içinde zincirleme kesintilere yol açabileceğini belirtti. İletim hatları saniyede 50 Hz frekansla çalışıyor ve bu frekansta oluşacak küçük farklılıklar bile jeneratörlerin sistemden çıkmasına neden olabiliyor. REN, bu farklılıkların artmasıyla birlikte sistemin koruma mekanizmalarının devreye girdiğini ve enerji şebekesinin otomatik olarak kapandığını açıkladı.

Atmosferik Titreşim Nedir?

Meteorolojik açıdan atmosferik titreşim, “atmosferde dışsal bir etkiyle tetiklenen dalga veya salınım” şeklinde tanımlanıyor. Meteored verilerine göre, bu dalgalar genellikle doğal olmayan dış olaylar sonrasında meydana gelir ve atmosferin üst katmanlarında akustik ya da elektromanyetik titreşimler şeklinde yayılabilir. Güçlü salınımlar, elektrik iletim hatlarında türbülans yaratabilir ve sistemin senkronizasyonunu bozarak büyük ölçekli kesintilere neden olabilir.

Daha Önceden Benzer Bir Olay Yaşandı mı?

2016 yılında Avustralya’da nadir bir tropik fırtına sonrası yaşanan geniş çaplı elektrik kesintisi, benzer şekilde zincirleme koruma sistemlerinin tetiklenmesiyle eyalet genelinde karanlığa yol açmıştı. Ancak İspanya-Portekiz olayında herhangi bir aşırı hava durumu rapor edilmedi. Bu durum, atmosferik titreşim olasılığını daha da tartışmalı hale getiriyor.

Siber Saldırı mı, Yazılım Hatası mı?

İlk değerlendirmelerde siber saldırı olasılığı gündeme geldi. Fakat Portekiz Eski Başbakanı Antonio Costa ve Avrupa Komisyonu yetkilileri bu ihtimali kesin bir şekilde reddetti. Bazı uzmanlar, sistemsel bir yazılım hatası, röle arızası ya da teknik ekipman bozulmalarının hâlâ olası senaryolar arasında olduğunu ifade ediyor.

İspanyol gazetesi 20minutos, REN’in atmosferik titreşim açıklamasının ardından resmi otoritelerden gelen bilgi eksikliği nedeniyle bu iddianın güvenilirliğinin sorgulanıyor olduğunu belirtti.