Urla’nın Uzunkuyu köyünde yer alan Köstem Zeytinyağı Müzesi, 20 bin metrekarelik bir alan üzerine kurulmuş olup, 5 bin 650 metrekarelik kapalı alanıyla dünya çapında en büyük zeytinyağı müzesi olma özelliğine sahiptir.
Müzenin temelleri, Köstem Kültür, Eğitim ve Müzecilik Vakfı Başkanı Doç. Dr. Levent Köstem’in Urla Nohutalan köyünde diktiği 10 bin zeytin ağacı ile atılmıştır. Bu organik zeytin çiftliğiyle müzenin kuruluş hikayesine başlanmıştır.
Köstem, Türk zeytinyağının hak ettiği değerde olmaması üzerine 6 yıl boyunca Ege köylerini gezerek eski zeytinyağı işleme makineleri, ekipmanları ve malzemelerini topladı. Sonuçta, dünyada bilinen ilk zeytinyağı işliğinin bulunduğu Klozamenai’de müze kurulmasına karar verdi ve 2016’da “Dünya Zeytin Günü”nde Köstem Zeytinyağı Müzesi’ni hizmete açtı.
Müzede, insan ve hayvan gücüyle başlayan zeytinyağı üretiminden modern tesislere kadar her aşama sergilenmektedir. Ayrıca, bin yıllık bir zeytin ağacı ve Klozamenai işliğinin kopyası gibi sembolik alanlar da ziyaretçilere sunulmaktadır. Bu sayede misafirler, geçmişten günümüze zeytinyağının tarihini hem kültürel hem de teknik açılardan keşfetme şansı buluyor.
Müze, haftanın altı günü sabah 10.00’dan akşam 17.00’ye kadar ziyarete açıktır, ancak pazartesi günleri kapalıdır.
Müze Fikrinin Ortaya Çıkışı
2002 yılında zeytinyağı üretmeye yönelen Levent Köstem, o dönemde müze fikrinin mevcut olmadığını belirtmiştir. Köstem, “Zeytin dikmeye başladıktan sonra müze yapma düşüncem gelişti. İlk başta zeytinlikte küçük bir şey yapmak istedim ama yasal izinler alınamadı. Ardından, satılık bir bina bulduk ve Anadolu’daki zeytin sıkma tekniklerinin orijinal örneklerini toplayarak kapsamlı bir proje geliştirdik. Bu doğrultuda, Çanakkale’den Muğla’ya kadar birçok yerden malzeme edindik. Ege’nin çeşitli yerlerinden aldığımız destekle kültürümüzün kaybolmaması adına orijinal aletleri bulduk ve uzun yıllar depoda beklemenin ardından müzeye dönüştürdük. Anadolu’nun binlerce yıllık zeytin ve zeytinyağı üretim kültürünü, hayvan gücüyle çalışan sistemlerden sanayi devrimi sonrası geliştirilen sistemlere kadar detaylı bir şekilde sergiliyoruz” ifadelerini kullanmıştır.
Türk Zeytinini Uluslararası Arenada Tanıtıyor
Sertifikalı organik tarım uyguladığını ve zeytin ağaçlarının sayısının 14 bin civarında olduğunu vurgulayan Köstem, zeytinyağı üretiminin binlerce yıldır aynı prensiplerle sürdüğünü belirtti. “Zeytin, parçalanarak sıkılıyor ve yağ ayrıştırılıyor. Ancak sanayi devrimi ile üretim teknikleri değişti ve modern sistemler hijyen ve kalite açısından oldukça iyi sonuçlar veriyor. Modern sistemlerde 26-27 derece sıcaklıkta sıkım ve depolamada azot kullanımı, kalitenin önemli ölçüde artırılmasını sağlıyor. Tesisimizde ürettiğimiz zeytinyağıyla son yıllarda Londra, New York, Berlin ve İtalya gibi yerlerde düzenlenen uluslararası yarışmalardan altın ve gümüş madalyalar aldık. Müze alanında, üretim atölyeleri, fabrikalar ve eğitim birimleri ile Anadolu’nun zeytinyağı tarihini ve kültürünü yabancı ziyaretçilere tanıtıyoruz; modern müzecilik anlayışıyla eğitimler veriyoruz. Burayı aile işletmesi olarak sürdürüyoruz; eşim biyolog olarak ağaçların bakımını yapıyor, çocuklarımız ve torunlarımız da bu süreçte yer alıyor. Böylece hem geçmişi yaşatıyor hem de geleceğe taşıyoruz.” şeklinde sözlerini tamamladı.
