İzmir'in Fahrettin Altay semtinde bulunan ve 1890 yılında inşa edilen tarihi Reşadiye Köşkü, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 1934 yılında ziyaret ettiği kıymetli bir miras olarak bilinmektedir.
Burası, havacılık tarihinde önemli bir üs görevi üstlenmiş olsa da, Atatürk'ün ziyaretine rağmen müzeye dönüştürülmemiş olan nadir yerlerden biridir. Yapının halkın ziyaretine kapalı olması ve özgünlüğünü kaybetmesi, birçok eleştiriye yol açmaktadır.
Restore Edildi
Mülkü Hazine’ye ait olan köşk, 1950 yılında Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na tahsis edilerek “Hava Subay Lokali” olarak kullanılmaya başlanmıştır. 11 Mart 1993’te çıkan bir yangın, köşkün çatı kısmını tamamen yok etti. Ancak bina, 1993 yılında restore edilerek yeniden faaliyete geçirildi.
2008 yılında zemin kat “Anı Salonu” olarak tekrar düzenlenmiş ve köşkün yanına “Kışla Gazinosu” inşa edilmiştir. Ancak köşkün özgün yapısına ait merdiven daki parmaklıklar ve kapı girişindeki demir detayları kaldırıldı. Ayrıca, özgün yapıda olmayan iki imitasyon heykel kapı girişine konuldu. Köşkün kapısının üstüne “Reşadiye Köşkü” yazıldı. Bu değişiklikler sonucunda gazinoda gerçekleştirilen düğünlerin bazı haberleri ise “Tarihi köşkte evlendiler” başlığıyla basında yer aldı.
Atatürk’ün Kaldığı ve Müzeye Dönüştürülmeyen Tek Köşk
Türkiye genelinde Atatürk’ün ziyaret ettiği veya kaldığı mekanlar müze olarak korunmaktadır. Ancak Atatürk'ün ayak bastığı Reşadiye Köşkü, müzeye dönüştürülmemiş bir yer olarak dikkat çekmektedir.
Tanıtım broşüründe, “Atatürk’ün İzmir ziyaretinde ikametgahına ayrılan binada, bazı yabancı devlet adamları da burada Atatürk tarafından ağırlanmıştır” ifadesine yer verilmektedir. 11 Nisan 1934’de Atatürk, Reşadiye Köşkü'ne gelerek Birinci Dünya Savaşı ve İstiklal Harbi döneminin gazileriyle sohbet etmiş ve bu anı fotoğrafla ölümsüzleştirmiştir. Fotoğraf, köşkün girişini sağlayan altı basamaklı merdivende Atatürk’ün nerede durduğunu açıkça göstermektedir. Bu durum, ziyaretçilerin köşkte Atatürk ile aynı noktada fotoğraf çektirme heyecanını kaçırmalarına neden olmaktadır.
Müze Oluşturulması İçin Çağrı
Celal Öcal Kent-Yaşam Yazıları’nda köşkle ilgili şu ifadeler yer bulmuştur:
“22 Haziran 1934’de Atatürk, hangar içinde dönemin en modern deniz tayyaresi olan Supermarine Southampton’ı İran Şahı’na tanıtırken, aralarında İran Şahı Rıza Pehlevi’nin de bulunduğu kalabalık bir heyetle fotoğraf çektirir. Bu fotoğrafta da Atatürk’ün durduğu yer belirgin bir şekilde görünmektedir. 1934 yılına ait bu bilgilerle, o döneme gidip Atatürk’ün izlediği yolu yürümeniz ve onun durduğu merdivenin basamağında fotoğraf çektirmeniz mümkündür. Anı evinde Türk havacılık tarihinin önemli olaylarının fotoğraf sergisine de göz atabilirsiniz. Reşadiye Köşkü’nden çıktıktan sonra, Atatürk’ün yürüdüğü yoldan devam ederek Tayyare Hangarı’na ulaşabilir ve orada Southampton deniz tayyaresini, Atatürk’ün bulunduğu yeri hayal ederek saygı ve rahmetle anarak ayrılabilirsiniz. Bu şekilde bilgilendirilen her Türk vatandaşının Reşadiye Köşkü Atatürk Havacılık Müzesi’ni ziyaret etmekten memnuniyet duyacağına inanıyoruz.
Atatürk’ün ziyaret ettiği mekanların müze olarak korunması misyonu gibi, Reşadiye Köşkü’nün de müzeye dönüştürülmesini kabul etmiyoruz. Hava Eğitim Komutanlığı'nın keyfi yasaklarına son vermesi için araştırmacılar, yerel yönetimler ve Kültür Bakanlığı yetkililerine çağrıda bulunuyoruz. Reşadiye Köşkü’nü müzeye çevirmekte ısrar edilmesi, yalnızca Hava Eğitim Komutanı’nın değil, Türk Hava Kuvvetleri’nin saygınlığına gölge düşürecek yorumlara sebep olabilir.
Reşadiye Köşkü’nün Atatürk Havacılık Müzesi olarak halkın ziyaretine açılmasını, İzmir’in arzusu olarak yetkililerden talep ediyoruz.
