İzmir Büyükşehir Belediyesi, Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) iş birliğiyle hayata geçirilen “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” projesi başladı. Pazaryeri Mahallesi'nde yer alan İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne ait Fatma–Mustafa Hasdemir Binası, yapılan dönüşümle birlikte bir basma deneyim atölyesine dönüştürüldü. Bu atölyede, bölgede yaşayan çocuklar ve annelere basma sanatı hakkında bilgi verildi. Kadınlar ve çocuklar, basma sanatı deneyimini yakından yaşama fırsatı buldular.
Bölgedeki basma üretim tesislerinden adını alan Basmane, bu projeyle eski tarihi kimliğine yeniden kavuşuyor. Projenin hedefleri arasında kadınların ekonomik bağımsızlıklarını kazanmalarına yardımcı olmak, yerel ekonomiyi ve turizmi canlandırmak, ekolojik ve yenilikçi üretim modellerinin gelişimine liderlik etmek yer alıyor.
Basmane Semtinin Adı Nereden Geliyor?
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi, Tanıtımı ve Turizm Dairesi Başkanlığı Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Şube Müdürü Ayşegül Güngören, Basmane semtine ismini veren basma üretiminin 18. yüzyıl ortalarında başladığını açıkladı. Osmanlı döneminde aile iş olarak başlayan ve zamanla loncalar halinde gelişen üretim, o dönem alınan bir fermanla büyük bir üretim kapasitesine ulaştı. Güngören, “Osmanlı belgelerinde başörtüsü, yazma, çember gibi ürünlerin yanı sıra ince basma da geçiyor. Biz de bu ince basmanın peşine düştük. Yurt dışında, özellikle Paris’te 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başında bazı Smyrna kumaşlarının rağbet gördüğünü öğrendik. Amacımız, kültürel mirasın yönetimi üzerinden miras unsurlarının ortaya çıkarılması ve bunun sosyal ekonomik kültürel kalkınmaya katkıda bulunması,” diye belirtti. Güngören, bu kültürün yaygınlaşması için Basmane'de deneyim atölyesi oluşturmaya karar verdiklerini vurguladı.
Basma Atölyesi Nedir?
Basma Deneyim Atölyesi, farklı konularda çalışma gruplarının üretimle iç içe faaliyetlerini gerçekleştireceği bir kültür, eğitim ve paylaşım merkezi haline gelmiştir. Ustalar, zanaatkârlar, bilim insanları, sanatçılar, gençler ve meraklıların bir araya geleceği bu mekân, hem üretim kültürünü yaşatacak hem de geçmişin renkli hikâyelerini gelecek nesillere taşıyacaktır.
İzmir için Önemi
Basmane semti, adını bölgede faaliyet gösteren basma üretim tesislerinden almıştır. 18. ve 19. yüzyıllarda İzmir’in ticaret hayatında önemli bir role sahip olan bu tesisler ve çevresindeki atölyeler, hem kentin yerel ekonomisini güçlendirmiş hem de İzmir'in Avrupa'da o yıllarda basma kumaşlarıyla anılmasını sağlamıştır. Günümüzde Basmane Garı’nın bulunduğu alan ve çevresi, bu üretim tesislerinin yoğun olarak yer aldığı bölgeyi temsil etmektedir. Basmane'de doğan geleneksel basmacılığın, Cumhuriyet'in planlı sanayileşme hamlesiyle şekillenen Sümerbank ve yerel ölçekte Nazilli Fabrikası çatısı altında evrilmesi, hem yerel üretim kültürünün dönüşümünü hem de ulusal ekonomik politikaların yerel yansımasını göstermesi bakımından dikkate değer bir durumdur.
