İstanbul’da meydana gelen ve merkez üssü Silivri olan 6,2 büyüklüğündeki deprem sonrası İzmirli vatandaşlar, “İzmir bu duruma ne kadar hazırlıklı?” sorusunu gündeme getirdi. İzmir İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) ile AFAD Planlama ve Risk Azaltma Dairesi, bu sorunun yanıtını verdi. İzmir Valiliği, 2024 yılında çeşitli kamu kurumlarıyla birlikte hazırladığı planda, iki farklı deprem ve iki ayrı tsunami senaryosunu ‘muhtemel’ ve ‘en kötü’ başlıkları altında sundu. Ayrıca, İzmir’in mevcut yapı stoğu ve İmar Barışı’ndan yararlanan yapıların sayısı da detaylandırıldı.
4 Bin Hektar Gecekondu Alanı
Planda, “İzmir’in Yapı Stoku Bilgisi ve Haritalama” başlığı altında dikkat çekici verilere yer verildi. İzmir’in büyük ölçüde 1970-2000 yılları arasında inşa edildiği ve yaşlanan yapı stoku bulunduğu vurgulandı. Ayrıcı, yerleşim alanlarının 4 bin 310 hektarının gecekondu ve imar barışından faydalanan bölgeler oluşturduğuna dikkat çekildi. Bu konutların, merkez kentteki konut alanlarının yüzde 39’unu oluşturduğu belirtildi. Merkez kent nüfusunun yaklaşık yüzde 42’sinin, yani 1 milyon 74 bin kişinin gecekondu alanlarında yaşadığı bilgisi paylaşıldı. İzmir’deki kaçak ve sağlıksız yapılaşma oranı ise yüzde 15,3 olarak açıklandı.
İmar Barışı’ndan En Çok Bornova Yararlanıyor
Planda, İmar Barışı kapsamında İzmir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne yapılan 401 bin 88 başvurudan yalnızca 1.070’inin reddedildiği bilgisi verildi. Ayrıca, onaylanan başvurular sonucunda düzenlenen “Yapı Kayıt Belgesi” olan yapıların ilçelere göre dağılımı aktarıldı. Yüzde 15,5 oranıyla İmar Barışı’ndan en çok faydalanan ilçe Bornova olurken, Buca yüzde 10,8, Karabağlar yüzde 7,9, Urla yüzde 5,7, Menderes yüzde 5,6, Çeşme yüzde 5,1, Konak yüzde 4,6, Bayraklı yüzde 4,3, Dikili yüzde 4, ve Kemalpaşa yüzde 3,7 oranlarıyla devam etti.
Depremden En Fazla Etkilenecek İlçeler
İzmir’de oluşması muhtemel ‘en kötü’ deprem senaryosunda merkez üssü Konak olan ve İzmir Fayında 6,6 büyüklüğündeki depremin Balçova, Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Foça, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karaburun, Karşıyaka, Kemalpaşa, Konak, Menderes, Menemen, Narlıdere, Seferihisar, Torbalı ve Urla ilçelerindeki birçok mahalleyi etkileyebileceği belirtildi.
Senaryoya göre, yaşanabilecek durumlar arasında elektrik, doğalgaz ve su kesintilerinin olabileceği; yıkılan binalar nedeniyle barınma ve beslenme ihtiyaçlarının ortaya çıkabileceği ifade edildi. Ayrıca, bölgede meydana gelecek yıkım sonucu trafik yoğunluğunun artabileceği ve Tahtalı Barajı’nın hasar görmesi sebebiyle su kesintilerinin yaşanabileceği kaydedildi. Deprem sonrası karışıklık nedeniyle yağma olaylarının yaşanabileceği ve İzmir’in simge yapılarından Kızlarağası Hanı ile Saat Kulesi’nin hasar görebileceği bildirildi.
En Fazla Bayraklı Etkilenecek
Senaryoda, merkez üssü Konak olan bir depremin en fazla etkileyeceği ilçelere dair bina sayıları ve nüfus bilgileri de verildi. Depremin meydana gelmesi halinde Konak’ta 785, Buca’da 58, Torbalı’da 178, Bayraklı’da 1.058, Karabağlar’da 283 yapının etkileneceği öngörüldü. Dört ilçede etkilenecek nüfus ise Konak’ta 8.463, Buca’da 256, Torbalı’da 434, Bayraklı’da 17.771 ve Karabağlar’da 9.455 olarak açıklandı.
Korkutucu Tsunami Senaryosu
Merkez üssü Midilli Adası açıklarına yakın bir noktada gerçekleşecek 6,9 büyüklüğündeki bir depremin ardından İzmir’in Kuzey kıyılarında meydana gelecek tsunami senaryosuna göre, Narlıdere, Balçova, Konak, Bayraklı, Karşıyaka ve Çiğli ilçelerinin tsunamiden yoğun bir şekilde etkilenebileceği ifade edildi. Stratejik öneme sahip Narlıdere Tersanesi, Üçkuyular Feribot İskelesi, Konak İskelesi, Alsancak Limanı, Alaybey Tersanesi, Karşıyaka İskelesi, Mavişehir Feribot İskelesi ve kıyı şeridindeki toplanma alanlarının hasar görebileceği dile getirildi. Ayrıca deprem sonrası kıyıda ciddi hasar görebilen binalar ve yurttaşların yeterince uzaklaşamaması nedeniyle can kaybı ile ağır yaralanmalar yaşanabileceği, Karaburun, Foça, Aliağa, Urla, Narlıdere, Balçova, Konak, Bayraklı, Karşıyaka, Çiğli ve Menemen ilçelerinde altyapı hasarlarının oluşabileceği vurgulandı.
Plana göre İzmir için oluşturulan ‘en kötü’ tsunami senaryosunda, İzmir’in Karaburun, Foça, Aliağa, Urla, Narlıdere, Balçova, Konak, Bayraklı, Karşıyaka, Çiğli ve Menemen ilçelerini kapsayan Kuzey kıyılarında “yaşanabilir” olarak nitelendirilen durumlar ise şu şekilde sıralandı: “Kıyılara 500 metre uzaklığa kadar olan bölgelerdeki limanlar, tersaneler, iskeleler ve marina gibi kıyı yapıları hasar görebilir. Aynı şekilde kıylara 500 metre uzaklıktaki elektrik, su, atık su, doğalgaz hatları, konutlar, parklar ve afet toplanma alanları da hasar görebilir.”
Tarım Alanları da Etkilenecek
Tarım alanlarının zarar görebileceği, elektrik, su ve doğalgaz gibi hizmetlerin kesintiye uğrayabileceği, ulaşımın durabileceği ve barınma ile beslenme ihtiyaçlarının doğabileceği kaydedildi.
İzmir’in Eksileri
Valilik raporunda olası bir depreme karşı İzmir’in zayıf yönleri de sıralandı. Buna göre, il genelinde eski teknoloji ile veya yönetmeliklere uygun inşaat yapılmamış binalar bulunması, plansız kentleşme, bina taşıyıcı sistemine müdahalelerin yapılması ve denetim eksikliği gibi faktörler dikkat çekti. Ayrıca, depreme dayanıksız yapılan 1998 öncesi binalarda oturanların varlığı, imar barışının kötüye kullanılması, kurumlar arası koordinasyon eksiklikleri ve kentsel dönüşüm çalışmalarının başlatılması gibi sorunlar da kentin eksileri arasında yer aldı.
