İzmir’in eşsiz tarihi yapıları, her yıl milyonlarca ziyaretçiyi kendine çekiyor. Kentin popüler turistik bölgelerinden biri olan Çeşme, yalnızca deniz, kum ve güneşi ile değil, aynı zamanda tarihi yapılarıyla da ön plana çıkıyor. Bu yapılar arasında yer alan Çeşme Kervansarayı, 1528 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın talimatıyla inşa edilmiştir.
1971 Yılında Restore Edildi
Kervansaray, Kuşadası’ndaki Öküz Mehmet Paşa Kervansarayına benzer bir yapıdadır ve dış görünümüyle bir kaleyi andırır. Kervansarayın üst örtüsü ve merdivenleri kısmen zarar görmüş olup, 1971 yılından itibaren Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından orijinal kalıntılarından yola çıkarak restorasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Çeşme Kervansarayı’nın Özelliği
Kervansaray, kesme taş, moloz taş ve tuğla kullanılarak inşa edilmiştir. İç avlusu 18.60×18.40 metre boyutlarında dikdörtgen bir planlama ile yapılmış olup, avlu etrafında yolcular için ayrılmış bölümler, depolar ve bir mescit yer almaktadır. Ayrıca avlunun güneydoğu köşesinde ve doğu-batı yönünde uzanan bir yağhane binası bulunmaktadır. Kuzey-güney yönünde ise üzeri tonozla kaplı 3 oda mevcuttur. Kervansarayın giriş kapısı yanından çıkılan 28 odalı ikinci bir kat da bulunmaktadır.
Çeşme Kervansarayı’nın Hikayesi
Çeşme Kervansarayı'nın hikayesi şu şekildedir:
Tanrı tarafından korunan bu binanın inşasını, kara ve denizin sultanı Sultan Selim'in oğlu Sultan Süleyman 935 (1528) yılında emretmiştir. Babuçcuoğlu Ali tarafından yapılan bu kervansarayın mimarı ise Ali Babuçcuoğlu Ömer olarak kaydedilmiştir. Ancak Osmanlı kaynaklarında bu mimara dair başka bir eser bulunmamaktadır. Evliya Çelebi, kervansarayla ilgili bazı bilgiler sağlamaktadır: “Kıblesi tarafındaki varoş ile Çeşme Kalesi Sığla sancağında yüz elli akçe kazası ve kırk köyü vardır. Yüz elli toprak örtülü bağlı bahçeli evler bulunmaktadır. Sahilde bir cami ve karşısında büyük bir han yer almaktadır. Cümle yetmiş ocaktır. Çatısındaki kurşunu kâfirler almıştır ve imareti mevcuttur.” Evliya Çelebi'nin aktardığına göre, kervansarayın Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamı olan ve daha sonra öldürülen İbrahim Paşa tarafından inşa edildiği anlaşılmaktadır. Kervansarayın dış cephe görünümünde çeşitli farklılıklar gözlemlenmektedir. Batı cephesi, karışık şekilde yontma taş ve tuğla sıraları ile yapılmışken, yan cepheler moloz taş ve tuğla parçaları ile örülmüştür. Orta kısımda bulunan ve asıl yapıdan dışarıya bir çıkıntı yapan girişin iki yanında çeşitli dükkanlar da yer almaktaydı.
