Konak ilçesinin Anafartalar Caddesi üzerinde, Başdurak Camii’nin avlusunda yer alan Hacı Hüseyin Medresesi, 17. yüzyıldan beri tarihi ve kültürel mirasını koruyan önemli bir yapı olarak öne çıkmaktadır.
Caminin Adı Nereden Geliyor?
Hacı Hüseyin Medresesi, Başdurak (veya Başoturak) Camii ile birlikte 1062 (1651/1652) yılında zahire tüccarı el-Hac Hüseyin b. Mehmed tarafından inşa edilmiştir. O dönemde, yapı Cami Atik Mahallesi’ndeki sıra mahzenlerin yakınında konumlanıyordu. Medrese ve cami, uzun yıllar boyunca banisinin ismiyle anılırken, 19. yüzyıl başlarında “Başdurak” ya da “Başoturak” adları kullanılmaya başlandı. 1916’da düzenlenen bir berat belgesinde “Başoturak’ta Hacı Hüseyin Camii” ifadeleri geçerek bu ismin resmi kaydı oluşturulmuştur. Zamanla bu ad bölgeye de yayılmıştır.
İzmir’deki Büyük Yangın Tarihi Yapıyı Etkiledi
1717 tarihli vakfiye kayıtları, cami bünyesinde kıraat eğitimi verilen bir medresenin bulunduğunu göstermektedir. Bu durum, yapının bir darülkurra yani kıraat medresesi niteliği taşıdığını ortaya koymaktadır. 8 Temmuz 1742 tarihinde meydana gelen ve kırk sekiz saat süren yangın, Hacı Hüseyin Camii ve medresesini tamamen yok etmiştir. İzmir’in üçte ikisini etkileyen bu felaket, o dönemde “harîk-i kebîr” (büyük yangın) olarak anılmaktadır.
Sekiz Yıl Sonra Yeniden İnşa Edildi
Yangından sekiz yıl sonra, 1750 yılında cami ve medrese yeniden inşa edilmiştir. Hüseyin Efendi’nin torunları, Şeyh Mehmedzâde Mehmed Emin Efendi ve kardeşi Ahmed Efendi, vakfa ait arsada aynı şekilde yeni yapılar inşa ettiler. Bu süreçte vakıf dükkânları da yeniden kurulmuştur. Yeni vakfiyeye göre müderrislik, imamlık, vaizlik gibi görevler, Hüseyin Efendi’nin soyundan gelen ehil kişilere verilmiştir. Ehil kimse bulunamazsa, kadı kararıyla âlim bir kişi vekil olarak görevlendirilecektir. 1784 yılında Ahmed Said Efendi tarafından cami ve medrese ikinci kez onarılarak, çeşitli dükkânlar, kahvehaneler ve sebilhaneler eklenmiştir. Bu yapılar, o dönemde çalışanların maaşlarını güvence altına almıştır. Günümüzde de varlığını sürdüren bu yapı, üç asırlık tarihi birikimi ile ziyaretçilerini ağırlamaya devam etmektedir.
Hacı Hüseyin Medresesi’ne Nasıl Gidilir?
Günümüzde Hacı Hüseyin Medresesi, Konak ilçesi Anafartalar Caddesi üzerinde bulunan Başdurak Camii’nin avlusunda konumlanmaktadır. İzmir’in merkezi konumundaki bu tarihi yapıya, Konak Meydanı’ndan kısa bir yürüyüşle veya Kemeraltı yönüne giden otobüs ve dolmuşlarla ulaşabilirsiniz. Hacı Hüseyin Medresesi’ne aşağıdaki otobüsleri kullanarak Şehit Fethibey durağında inerek ulaşım sağlayabilirsiniz.
- 41 Levent – Gümrük
- 42 Çınartepe – Gümrük
- 46 Çobançeşme – Gümrük
