İzmirlilerin denizle olan bağlantısını, 19. yüzyılın ikinci yarısından 20. yüzyıl ortalarına kadar ele alan “İzmir’de Eski Bir Yaz: Deniz Hamamlarından Plaja” isimli sergi, APİKAM tarafından hazırlandı ve İzmirlilerin beğenisine sunuldu. Deniz hamamlarından modern plajlara geçiş sürecini yansıtan bu sergi; sağlık, mahremiyet, eğlence ve modernleşme gibi kavramlar etrafında şekilleniyor. Gazete arşivleri, hatıralar, akademik çalışmalar ve çeşitli yayınlardan edinilen bilgilerle oluşturulan sergi, ziyaretçileri nostaljik bir yolculuğa çıkarıyor. 1936 yılında Uluslararası İzmir Fuarı Açıkhava Tiyatrosu’nda “Lüküs Hayat” isimli oyunu sahnelemek üzere İzmir'e gelen İstanbul Şehir Tiyatrosu oyuncularının İnciraltı’na yaptıkları vapur gezisi, dönemin İzmir Belediye Başkanı Behçet Uz ile birlikte İnciraltı deniz banyolarindeki yüzme anları ve 1937 yılında çekilen Karşıyaka sahiline ait görüntüler sergiye eşlik ediyor. Bu görüntüler, APİKAM “İZFAŞ Albümleri” koleksiyonundan derlenen kısa film olarak APİKAM Drama Salonu’nda ziyaretçilerin beğenisine sunuluyor.
“Deniz banyoları konusunda ilk sergi olma özelliğini taşıyor”
Serginin açılışında konuşan Kent Arşivi ve Müzeler Şube Müdürü Serhan Kemal Saygı, “İzmir’in toplumsal hafızasında önemli bir yer bıraktığını düşündüğümüz ve bir dönemin yaşam kültürünü yansıtan önemli bir serginin açılışı için toplandık. APİKAM, 2004 yılında kurulduğundan bu yana kent tarihine dair pek çok sergi gerçekleştirdi. Her serginin kendine ait bir çıkış noktasına, bir hikâyesine sahip olduğunu biliyoruz. Bu sergi de onlardan biri. Deniz, İzmir’in sadece coğrafyası değil, aynı zamanda kimliğinin de bir parçasıdır. Bu kimliği oluşturan unsurlardan olan denize girme kültürünü nostaljik bir yanıyla değil, bilimsel bir perspektifle ele almayı hedefledik. İzmir’in deniz banyoları konusu, üzerine çok fazla inceleme yapılmamış bir konu. Bu sergi, deniz banyoları alanında düzenlenmiş ilk sergi olma özelliğini taşımaktadır” dedi.
“İzmir’in modernleşme sürecinde kırılma noktası”
Sergi hazırlama sürecinde ciddi bir arşiv ve literatür taraması gerçekleştirdiklerini belirten Saygı, “Araştırmalar derinleştikçe Osmanlı döneminden itibaren İzmir’de deniz banyolarının var olduğunu ve zamanla kentin sosyal hayatında önemli bir yer edindiğini anladık. 19. yüzyılın sonlarından itibaren İzmir sahillerinde yükselen deniz banyoları, sadece mimari yapılar olmaktan öte, sosyalleşmenin, özgürleşmenin ve modernleşmenin sembolleri haline gelmiş; toplumsal hayatı dönüştüren kamusal alanlar olarak varlığını sürdürmüştür. Deniz banyoları, İzmir’in modernleşme sürecindeki dikkat çekici kırılma noktalarındandır. Kadın ve erkeklerin Cumhuriyet ile birlikte kamusal alanda daha görünür hale gelmesi ve mahremiyetin yeniden tanımlanması, sergimizin temel konuları arasında yer almaktadır” diye konuştu.
Atatürk ve Florya Deniz Köşkü
APİKAM Müze ve Sergi Birimi’nden Nihan Özdal, “Sergide insanların denizle olan ilişkisini, şifa arayışını ve bu arayışın sonucu olan deniz hamamlarının Osmanlı’daki etkilerini anlatmadan geçemezdik. Ayrıca denizin toplumsal hayattaki yerini anlatırken Atatürk ve Florya Deniz Köşkü’ne de değinmek gerekiyor. Atatürk’ün Florya Deniz Köşkü’nde geçirdiği üç yaz, Cumhuriyetin eşitlikçi ve halkçı yönlerinin simgelerinden biriydi. Kadın ve erkeğin birlikte denize girmesi, Atatürk’ün modern yaşamı bir toplumsal alışkanlık haline getirme isteğinin çok temel bir göstergesidir” ifadelerini kullandı.
Deniz hamamlarını kullanan ziyaretçiler de vardı
Sergide deniz hamamlarında vakit geçiren ziyaretçiler de yer aldı. Çocukluğunu ve gençliğini Güzelyalı’da geçiren 88 yaşındaki Fatma Engür, “Güzelyalı’da deniz banyoları açılmıştı ve iki bölümden oluşuyordu. Denize merdivenle iniliyordu. Kadınlar aşağıda, erkekler de çekilen bir paravanın dışında yüzüyordu. O zamanlar 15 yaşlarındaydım. Eski ile yeni arasında çok fark var” sözleriyle anılarını paylaştı.
