Sayıştay, İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi (İZSU) Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılı faaliyetlerine ilişkin denetim raporunu yayımladı. Rapora göre, İZSU 2024 yılında 4 milyar 355 milyon TL zarar etti. Denetim, kamu kaynaklarının etkin kullanılmaması, mevzuata aykırı uygulamalar ve ihale usulsüzlükleri ile çevre ve personel yönetimindeki ciddi eksikliklere dikkat çekti.
Atıksu Arıtma Tesislerinde Kapasite Sorunu
Raporda Çiğli Atıksu Arıtma Tesisi’nin yetersiz kapasitesi vurgulandı. “Tesise gelen atık su, mevcut kapasiteyi aşmakta ve arıtılmadan İzmir Körfezi’ne deşarj edilmektedir. Çiğli Tesisi, İzmir metropol sınırları içindeki en büyük arıtma tesisi olup, Gümrük, Bayraklı, Karşıyaka ve Çiğli Pompa İstasyonları üzerinden atık su toplamaktadır. Tesisin kapasitesi 604.800 m³/gün olmasına rağmen, gelen atık su miktarı bu miktarın üzerindedir. Dördüncü faz inşaatı 2014 yılında başlamış olmasına rağmen hala tamamlanmamış ve tesis henüz üçüncü faz olarak çalışmaktadır. Bu durum nedeniyle İZSU’ya Bakanlık tarafından idari para cezaları uygulanmıştır. Sayıştay, tesisin kapasitesinin artırılması ve atık suların standartlara uygun şekilde arıtılmadan deşarj edilmesinin önlenmesi gerektiğini vurgulamıştır.”
Kendi Araçlarının Olmasına Rağmen Başka Araçlar Kiralanmış
Raporda, İZSU envanterinde çalışan durumda olan araçların bulunmasına rağmen benzer araçların kiralandığına dikkat çekildi. “Örneğin, 126 damperli kamyon, 41 vidanjör ve 47 kombine kanal açma ekipmanına sahip araç mevcut; ancak bunların çoğu yeterince kullanılmamaktadır. Tüm bunlara rağmen sahada aynı tür araçların kiralanması söz konusudur. Sayıştay, kamu kaynaklarının etkin kullanılmadığını ve ihale şartlarının gözden geçirilmesi gerektiğini belirtmiştir.”
Çamur Kurutma Tesisi Atıl Durumda
Çiğli’de bulunan Çamur Kurutma ve Çürütme Tesisi’nin atıl durumda olduğu ifade edilerek, “Çiğli Atıksu Arıtma Bölgesi’nde kurulan bu tesis, kapasitesine göre etkin çalıştırılamamış ve 2022 yılından itibaren tamamen atıl kalmıştır. Tesisteki 4 kurutucu ve 4 çürütücü, arıtma tesislerinden çıkan çamuru işleyebilecek kapasiteye sahip olmasına rağmen, arıza ve bakım sorunları nedeniyle devre dışı kalmıştır. Bu durum, şehir genelinde çamur stokunun artmasına ve çevre sorunlarına yol açmaktadır.” denildi.
İhale ve İnşaat İşlerinde Kontrol Eksikliği
Denetim sırasında bazı yapım işlerinde kontrol personelinin sahada bulunmadığı ve imalatların tamamen yüklenici inisiyatifinde gerçekleştirildiği belirlendi. Ayrıca, mal ve hizmet alımlarının parasal limitlerin altında kalacak şekilde parçalara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle yapılması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na aykırı bulundu. Bu durum, rekabet ortamının sağlıklı işlemesini olumsuz etkiliyor.
İşçi Hakları ve Fazla Mesai Sorunları
Raporda, İZSU çalışanlarının yıllık izinlerini zamanında kullanamadıkları da kaydedildi. Biriken izinler nedeniyle, işçiler emekli olduklarında veya iş akitleri sona erdiğinde kurum için öngörülemeyen mali yükler oluşabileceği belirtildi. Ayrıca bazı işçilere yılda 270 saatin üzerinde fazla mesai yaptırıldığı ve bunun 4857 sayılı İş Kanunu’na aykırı olduğu ifade edildi.
Toplu İş Sözleşmesinde Eşitlik ve Liyakat İhlali
Denetim raporuna göre, İZSU ile yetkili sendika arasında imzalanan toplu iş sözleşmelerinde de eşit davranma ve liyakat ilkelerine aykırı maddeler yer aldı. Raporda, şoför olarak görev yapan personelin trafik suçu işlemesi durumunda başka bir göreve atanabilmesi “eşit davranma ilkesine aykırı” bulunurken, personelin vefatı halinde birinci derece yakınlarına işe alımda öncelik verilmesi de liyakat ilkesini ihlal ettiği belirtilmiştir.
