Türkiye’de Bir Yılda 120 Milyon Ton Atık Üretildi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ait atık istatistiklerini kamuoyuyla paylaştı.

Rapor doğrultusunda, imalat sanayi işyerleri, maden işletmeleri, termik santraller, OSB'ler ve hane halkları tarafından 2024 yılında toplam 120 milyon ton atık üretildi. Bu miktarın 42,2 milyon tonu tehlikeli atık olarak sınıflandırıldı.

İmalat sanayi iş yerlerinde, 4,2 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 24,4 milyon ton atık toplandı. Bu atıkların %70,1'i satıldı veya lisanslı atık işleme tesislerine gönderildi, %12,1'i ise tesis bünyesinde geri kazanıldı.

Atıkların %10,8'i düzenli depolama tesislerine yönlendirilirken, %2,6'sı yakma tesislerine gönderildi. Ayrıca, %2,4'ü belediyeler veya OSB yönetimleri tarafından toplandı, %1,8'i iş yeri sahasında depolandı ve %0,1'i diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

Maden işletmelerinde, dekapaj malzemesi ve pasa hariç olmak üzere 40,5 milyon ton atık üretildi. Dekapaj malzemesi/pasa dahil olarak toplam 1 milyar 61 milyon ton atığın %99,99'u mineral atıklardan oluşmaktaydı.

Toplam atığın %85,1'i pasa sahalarında, atık barajlarında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilirken, %12,5'i ocak içine geri dolduruldu ve %2,4'ü diğer yöntemlerle geri kazanıldı veya bertaraf edildi.

Termik Santrallerden 26,5 Milyonluk Atık

Termik santrallerden, 10,4 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 26,5 milyon ton atık ortaya çıktı. Oluşan toplam tehlikesiz atığın %84,6'sı kül ve cüruflar, %15,4'ü ise diğer atıklar olarak belirlendi.

Atığın %86,9'u kül dağı ve kül barajında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi. Geri kalan %13,1'i ise lisanslı tesislere gönderildi ve maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı veya diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

OSB müdürlüklerinin altyapı hizmetleri, atık su arıtımı ve benzeri işlemler sonucunda 196 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 397 bin ton atık oluştu. Bu atığın %95,5'i atık işletme tesislerine gönderilirken, %4,5'i diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

Toplam 1401 belediyeden 1392'sinde atık hizmeti verildiği gözlemlendi. Bu hizmetlerin sağlandığı belediyelerde toplanan 32,3 milyon ton atığın %88,9'u atık işleme tesislerine, %10,9'u belediye çöplüklerine gönderildi ve %0,3'ü diğer yöntemlerle bertaraf edildi. Belediyelerde kişi başına günlük ortalama atık miktarı ise 1,09 kilogram olarak hesaplandı.

Belediyeler tarafından işletilen atık su arıtma tesislerinde, toplam 353 bin ton (kuru madde bazında) atık su arıtma çamuru kaydedildi.

Tesislerde 195 Milyon Ton Atık İşlendi

Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen 195 milyon ton atığın 139 milyon tonu bertaraf edilirken, 56 milyon tonu geri kazanıldı.

Düzenli depolama tesislerinde 138 milyon ton ve yakma tesislerinde 448 bin ton atığın bertarafı sağlandı.

Beraber yakma (ko-insinerasyon) tesislerinde 4,7 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı gerçekleştirildi. Kompost tesislerinde ise 124 bin ton, diğer tesislerde toplam 51,5 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral gibi atık geri kazanıldı.

Atık istatistikleri, Türkiye'deki tüm belediyelerden, 50 ve üzeri çalışanı olan imalat sanayi iş yerlerinden, kurulu gücü 100 megavat ve üzeri tüm faal termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış tüm OSB müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne referans için üretim beyan eden maden işletmelerinden, lisanslı veya geçici faaliyet belgeli tüm atık bertaraf ve geri kazanım tesisleriyle lisansı olmasa da belediyeler tarafından ya da belediyeler adına işletilen düzenli depolama, yakma ve kompost tesislerinden veri derlenmiştir.