Lokavt, işverenlerin kendi inisiyatifleriyle ya da bağlı oldukları işveren kuruluşunun aldığı karar doğrultusunda işçileri topluca işten uzaklaştırmalarıdır. Bu durum, işyerindeki faaliyetlerin tamamen durmasına sebep olur ve işverenin toplu iş uyuşmazlıklarını kendi lehine çözmek için başvurduğu bir yöntemdir. Peki, lokavt tam olarak nedir ve nasıl uygulanır?
Lokavtın Geçerlilik Koşulları
26. Madde çerçevesinde toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre, lokavt, işverenin işçiyle yaşadığı anlaşmazlıklar ve çözümsüzlükler sonucunda işçilerin süreksiz olarak işten uzaklaştırılmasıdır. Ancak, lokavtın geçerli olabilmesi için üç önemli unsurun sağlanması gereklidir. Bu unsurlar şunlardır:
- İşçilerin topluca işten uzaklaştırılması
- İşyerindeki faaliyetlerin tamamen durması
- İşverenin ya da işveren sendikasının kararı doğrultusunda harekete geçmesi
Lokavt Çeşitleri
Lokavtın iki temel türü bulunmaktadır. Kanuni lokavt, işveren ve işçiler arasında yaşanan anlaşmazlıkların, yasal çerçevelere uygun olarak işveren tarafından uygulanmasıdır. Bu, lokavtın ilgili hukuki normlara uygun biçimde gerçekleştirilmesi anlamına gelir. Diğer yandan, kanun dışı lokavt, işverenin yasal prosedürleri ihlal ederek işçileri işten uzaklaştırdığı durumları ifade eder. Kanunlara aykırı olarak gerçekleştirilen bu lokavt türlerine dayanışma lokavtı veya siyasal amaçlı lokavt gibi örnekler verilebilir.
Lokavtın Uygulanışı
Arabuluculuk süreci sonunda bir anlaşma sağlanamazsa, arabulucu üç iş günü içinde uyuşmazlık tutanağını hazırlayarak ilgili makama iletmelidir. Tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde grev veya lokavt kararı alınabilir; bu kararlara, uygulanmadan en az 6 iş günü önce karşı tarafa bildirimde bulunulması gerekmektedir. Eğer kararlar ilan edilmez veya belirtilen tarihte uygulanmazsa grev veya lokavt hakkı düşer. Belirlenen süre içinde uygulanmayan kararlar, sendikanın toplu iş sözleşmesi yapma yetkisini de kaybettirir. Ek olarak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, uygun görmesi halinde arabuluculuk yapabilir ya da bir arabulucu atayabilir.
