Bir Arada Yaşarız Eğitim ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı’nın (BAYETAV) yayımladığı 2025 Bahar İzmir Barometresi, genç işsizliği konusundaki farklı kamu görüşlerini incelemeyi amaçladı. Yayınlanan rapor, gençlerin iş beğenmedikleri nedeniyle işsiz kaldığını düşünen ve buna katılmayanların oranının eşit olduğunu ortaya koyarken, fırsat eşitliği konusunda büyük bir ortak görüş bulunduğunu da göstermektedir. Araştırmanın detaylarına göz atalım.
İzmir’de Genç İşsizlik Sorunu: Fırsatlarda Eşitlik Yok
Araştırmaya göre, İzmir’de her 10 kişiden 6’sı, gençlerin istihdamda eşit fırsatlara sahip olmadığını düşünüyor. Bu sonuç, toplumsal algıda genç işsizliğinin yapılandırıcı sorunlardan kaynaklandığını işaret ediyor.
Cinsiyete Göre İstihdam Algısı
Kadınlar, erkeklere kıyasla gençlerin iş beğenmedikleri için işsiz kaldığı düşüncesine daha az katılıyor. Kadınların yalnızca %20’si gençlerin eşit istihdam fırsatlarına sahip olduğunu belirtirken, erkeklerde bu oran %25’e yükseliyor. Araştırmaya göre, kadın katılımcıların %20,2’si gençlerin iş bulma konusunda eşit fırsatlara sahip olduğunu düşünürken, bu oran erkeklerde %24,9 olarak tespit edildi.
Eğitim Durumuna Göre İstihdam Algısı
Eğitim düzeyi yükseldikçe fırsat eşitliği konusundaki eleştirel tutum da artmaktadır. Lise altı eğitim alan bireylerin üçte biri, gençlerin eşit fırsatlara sahip olduğunu düşünürken, üniversite mezunu bireylerde bu oran %13’e düşmektedir.
Gelir Durumuna Göre İstihdam Algısı
Gençlerin iş beğenmediği için işsiz kaldığını düşünenlerin oranı, özellikle alt ve en alt gelir gruplarında daha yüksek çıkmaktadır. Üst gelir grubunda ise bu düşünceye katılım oldukça düşüktür. Fırsat eşitliği konusundaki eleştiriler, genellikle alt ve orta-üst gelir gruplarından gelmektedir; en alt gelir grubundaki bireylerin ise dörtte biri, gençlerin eşit fırsatlara sahip olduğunu düşünmektedir.
Parti Tercihine Göre İstihdam Algısı
Gençlerin eşit istihdam fırsatlarına sahip olduğunu düşünenlerin en çok bulunduğu grup DEM Parti seçmenleri olarak öne çıkıyor. Cumhur İttifakı seçmenlerinin üçte birinden fazlası fırsat eşitliğine inanırken, CHP seçmenlerinde bu oran yalnızca %14. Gençlerin iş beğenmediği için işsiz kaldığını düşünenlerin oranı, Cumhur İttifakı seçmenlerinde %60’a yaklaşırken, DEM Parti seçmenlerinde bu oran %42,9, CHP seçmenlerinde ise %14,3 düzeyindedir. Ayrıca, Zafer Partisi seçmenleri, fırsat eşitliği konusuna en eleştirel yaklaşımı sergileyen grup olarak dikkat çekmektedir.
Mesleğe Göre İstihdam Algısı
Gençlerin eşit istihdam fırsatlarına sahip olduğu görüşüne büyük çoğunlukla karşı çıkan gruplar arasında beyaz yakalılar ve öğrenciler yer almaktadır. İşsizler ve esnaf ise bu konuda daha iyimser bir tutum sergilemektedir. Gençlerin iş beğenmediği için işsiz kaldığını düşünenler daha çok esnaf, emekliler ve mavi yakalılar arasında yer alırken, esnafın yarısından fazlası bu görüşü desteklemektedir; öğrenciler arasında ise bu durumu savunan kimse bulunmamaktadır.
Yaş Grubuna Göre İstihdam Algısı
Araştırma, gençlerin kendi durumlarına dair en karamsar grubu oluşturduğunu ortaya koymaktadır. 18-29 yaş arasındaki gençlerin yalnızca %16’sı, gençlerin eşit istihdam fırsatlarına sahip olduğuna inanmakta; aynı yaş grubundaki her on gençten yedisi, “gençler iş beğenmediği için işsiz” düşüncesine katılmamaktadır. İzmir’de gerçekleştirilen bu çalışma, gençlerin işsizlik algılarına dair çarpıcı veriler sunmaktadır.
