İzmir söz konusu olduğunda, sokak lezzetleri arasında öne çıkan tatlardan biri midye dolmadır. İzmir sokaklarında gezerken karşılaşabileceğiniz midye dolma, kentin en çok sevilen yiyeceklerinden biridir.
Midye dolmanın İzmir’e gelişi ve bu lezzetin tercih edilmesi elbette bir hikaye barındırıyor. Midye dolmanın kökleri Kadifekale’de başlayarak burada gelişmiştir. Kadifekale, aynı zamanda midye dolmanın üretim merkezi olarak kabul edilmektedir.
Bu bölgedeki nüfus büyük ölçüde Mardin’den göç eden insanlardan oluşmaktadır. İzmir’de midye dolma satıcılarının büyük bir kısmı da Mardin kökenlidir.
Bu durumu nasıl anlamalıyız?
Bu sorunun cevabını bulmak için biraz geçmişe bakmak gerekiyor. 1923 yılında gerçekleşen nüfus mübadelesi sonrasında, İzmir ve çevresine Girit’ten yoğun göçler yaşanmıştır. Bu göçmenler, ekonomik zorluklarla karşılaşmış ve bu sıkıntılara çözüm arayışı içerisine girmiştir; midye dolma da bu çözümlerden biri olarak ortaya çıkmıştır.
1924 yılından itibaren, Girit mübadilleri kentin Eşrefpaşa ve Ballıkuyu bölgelerine yerleşmeye başlamıştır. Geçim kaynakları arayan bu mübadele insanları, ucuz ve kolay buldukları malzemelerle yemek yapmaya yönelmişlerdir.
Giritliler, doğal olarak deniz ürünlerini yeterince tanıyan ve bunları kullanabilen bir topluluktur. O dönemde midye, tertemiz olan İzmir Körfezi’nde kolayca ulaşılabilen bir lezzet olmuştur.
Bu yemek hem ekonomik hem doyurucu hem de lezzetli olduğu için Giritli aileler bu yemeği yapıp pazarlamaya başlamışlardır.
1950’li yıllarda ise Kürt ve Arap kökenli göçmenler de benzer bir süreçten geçerek İzmir’e gelmiş ve Kadifekale, Ballıkuyu ve Eşrefpaşa bölgelerine yerleşmişlerdir.
Giritlilerle tanışan bu topluluklar, onlarla uyum içinde yaşayarak birbirlerinin kültürlerinde etkileşimde bulunmuşlardır.
Mardin’den göç eden bu kişiler, burada Giritlilerden öğrendikleri midye dolmayı icra ederek satışa sunmuşlardır. Şu an İzmir’de midye dolma satanların büyük bir kısmının kökeni Mardinlidir; deniz olmayan bu şehirde midye dolmanın yeri anlam kazanır.
Zamanla İzmir mutfağına dahil olan midye dolma, yerel tatlarla harmanlanarak yeni bir kimlik kazanmıştır. Bu durum, göçmenlerin mutfak kültürlerinin yeni topraklarda nasıl kök saldığını gözler önüne sermektedir.
